Recensie Giasone

Giasone – Jason voor de vrienden- is een womanizer. Een tweeling kreeg hij bij Isifile, een wat vrome moederkloek met stiekeme verlangens, die hij verliet om het Gulden Vlies te veroveren. Aangekomen in het land van Medea, deelt hij de lakens met haar, zonder het te beseffen dat zij de koningin is. Maar ook de koning van Athene, Aegeus ziet Medea wel zitten. Ze wordt Jason’s nieuwe vlam die een stuk dominanter, pittiger en vuriger uit de hoek komt. Isifile heeft Amor als beschermgod, de zon is die van Medea.

De barokopera start dan ook met een duet tussen de twee goden die elk hun idee hebben over wie Jason’s vrouw uiteindelijk zal worden. De man is een held, maar vooral een anti-held in Cavalli’s opera. Veel hoeft hij immers niet te doen om dat Gulden Vlies te stelen. Een magische ring die Medea hem geeft, zorgen dat het Vlies, hier voorgesteld als een stier in geen tijd uitgeschakeld is. 

Zo is deze opera vooral een tragikomedie waarbij heel wat visuele grappen worden bovengehaald. Het theaterdoek dat wordt opgetrokken, tettenzakken waar water uit spuit, een knipoog naar de scène uit de film Titanic op de boeg van een boot, Amor en de zon die na hun duet een koffie drinken uit een espressomachine,  … het zijn allemaal – weliswaar moderne - aanwijzingen dat deze opera er eentje was die in een tijd geschreven werd toen operabezoekers nog lustig mochten kaarten en iets drinken tijdens de voorstelling. Jammer is dat sommige grappige visuele vondsten zich te vaak herhalen en daardoor verwatert hun effect.

Ook in het libretto zit behoorlijk wat humor. Demo (hier het stotterend konijn van Aegeus) heeft bijvoorbeeld moeite om op de naam Korinthe te komen en verwart het met Coïto . Ook Delfa, de oude voedster van Medea heeft menig man in bed gekregen zo blijkt. “Ik zondigde voor mijn gezondheid en niet uit zucht naar zinnelijk genot.” verdedigt ze zich op een weinig geloofwaardige manier terwijl ze Jason en Medea aanmoedigt die de liefde bedrijven in een tent.

Besso en Hercules, hier in rugby-uniform met grote rode letter “G” op, moedigen op hun beurt Giasone aan, popcorn etend, en zwaaiend met een geel vlaggetje met de rode letter “G”. Regisseuse Mariame Clément vergroot daarmee Jason uit tot anti-held en uit op die manier ook kritiek op Amerikaanse merchandisingtechnieken en platte commercie.

Muzikaal horen we herkenbare barokinstrumenten met onder andere de luit, strijkers, viola da gamba, cornetto, klavecimbel en zo waar de blokfluit. Die laatste komt nauwelijks voor in latere opera’s (vaak omdat het bereik van dit instrument niet voldoende ver ging). Dat is jammer want dirigent Federico Sardelli en Ruth Killegems bewijzen dat het ontzettend speelse en extraverte melodieën kan voortbrengen die perfect het stotterend en springend konijn Demo, vertolkt door de Italiaanse tenor Filippo Adami, kleur geven.

Medea en Isifile, twee vrouwen die elkaars tegengestelde zijn qua karakter worden perfect neergezet door enerzijds de Servische mezzosoprane Katarina Bradić die we eerder dit seizoen al aan het werk zagen in Madama Butterfly. Zij heeft de mooiste rol waarin ze zowel haar sensualiteit mag tonen in bed waarbij ze kronkelende bewegingen maakt en in onder andere de tweede scène van het derde bedrijf “Vlij je neer mijn liefste op de boezem van je geliefde” mag zingen. Dan weer mag ze dominant zijn als heersende koningin. “Jij een strijder. Een ridder? Allesbehalve!” zingt Bradić met schitterende mimiek tegen Jason in de negende scène van het eerste bedrijf. Tenslotte mag ze ook duivels zijn wanneer ze met rood en zwart latexpakje aan in haar toverkamer, hier voorgesteld als glasfabriek de geesten van de onderwereld oproept in de 14^de scène van het eerste bedrijf. Die geesten waren tijdens de Antwerpse première ook duidelijk aanwezig, want zo vloog een plastieken bol (die een gloeiende glasbal voorstelde) uit een staaf in de orkestbak tegen een violiste. Dat zorgde even voor hilariteit bij het publiek, maar het orkest speelde professioneel verder terwijl de violisten oogcontact met elkaar hadden op die manier communicerend dat alles “ok” was. Hoewel “ok” kan je het niet bepaald noemen wanneer dergelijk incident zich ook al eens voordeed tijdens een repetitie. Werk aan de winkel voor de maker van de rekwisieten!

Medea’s opponente Isifile, prachtig vertolkt door de Amerikaanse soprane Robin Johanssen, staat voor de serieux in deze opera. Zij is het die Jason terug moet winnen, hem terug tot rede moet brengen in een ontzettend doorleefde laatste aria en erin vraagt om gefolterd te worden. Daar komt gelukkig niets van in huis. Medea kiest voor Aegeus nadat Jason haar door Besso in zee, hier een riool, had gegooid met de bedoeling haar te vermoorden. Hij moest dit doen bij de eerste die hij ontmoette in het Orseno-dal. Jason’s plan was dat het Isifile zou zijn. Maar dat liep dus mooi mis.

Uiteindelijk worden alle personages op het einde voorzien van een label en in een kist geplaatst, als waren het archeologische kunstschatten. Een verwijzing naar deze barokopera is het die zelf quasi opgegraven en minutieus hersamengesteld moest worden vermits hij niet volledig uitgeschreven is (de baroktraditie liet onder andere ruimte voor improvisatie). Er waren verschillende versies en de opera kent verscheidene handschriften. Daarnaast had het werk ook nieuwe fragmenten nodig maar moest er ook vooral in geknipt worden om tot deze eerste scenische opvoering in ons land te komen die aan onze huidige normen moest voldoen (vertelritme, opbouw, spanningsboog). Een taak die Clément tot een goed einde wist te brengen.

< Bert Hertogs >